اختلال احتکار یا ذخیره سازی در سال 2013 اولین بار در DSM-5 به عنوان اختلال و بیماری نام برده‌شد. این افراد وسایل و اموال خود را با وجود اینکه که نیازی ندارند جمع آوری می‌کنند. به بهانه اینکه شاید یک روزی به دردشان خورد. خانه فرد به مرور زمان بهم ریخته و شلخته می‌شود. به گونه ای که توانایی استفاده از سالن را نخواهند‌داشت. علت این اختلال مشخص نیست اما بیشتر به عوامل ژنتیکی مرتبط می‌باشد. اختلال احتکار به سه دسته احتکار اطلاعات، کتاب و حیوانات تقسیم بندی می‌شود. برای درمان معمولا افراد بالای 50 سال که به بینش رسیده اند اقدام می‌کنند. رفتار درمانی و دارو درمانی به کمک هم برای درمان این افراد استفاده می‌شود

منبع: اختلال احتکار | علائم و درمان اختلال احتکار چیست؟

اختلال احتکار

اختلال احتکار یا اختلال ذخیره سازی تکانشی نوعی الگوی رفتاری است که فرد بیش از حد نسبت به وسایل حساس است و علاقه ای به رها سازی آن ها ندارد. این رفتار به طور اجبار سلامت فرد را با خطراتی روبرو می‌کند. این افراد با اختلال در کار، اختلال در عملکرد، مشکلات اقتصادی و تاثیرات منفی بر روابط خانوادگی و دوستانه مواجهه می‌شوند. فعالیت هایی از قبیل آشپزی، تمیزی، خواب و رفتار این افراد با اختلال روبرو می‌شود.

همچنین خانواده را در معرض سقوط، آتش سوزی، مشکلات بهداشتی و … قرار می‌دهند. منزل، ماشین و محل کار این افراد نیز همیشه از وسایل و بازیافت به درد نخور پر شده‌است. شیوع این اختلال در بزرگسالان به مقدار 2 تا 5 درصد مشخص شده‌است. این اختلال در کسانی که اضطراب، افسردگی و اختلال بیش فعالی دارند بیشتر دیده‌می‌شود.

علائم اختلال احتکار

اختلال احتکار همانطور که گفته شد به جمع آوری وسایل و بازیافت های به درد نخور اشاره می‌شود. در این اختلال علائمی وجود دارد که نشان از فرد با اختلال احتکار است. در ادامه به علائم این نوع اختلال در DSM-5 اشاره کرده‌ایم.

1- دور ریختن وسایل غیر ممکن می شود

فرد به سختی می‌تواند وسایل و اموال خود را دور بریزد یا از آن‌ها جدا شود. در این حالت فرقی نمی‌کند که ارزش وسایل چه مقداری است.

2- دور ریختن وسایل به فرد استرس می دهد

در این اختلال فرد احساس می‌کند که باید وسایل و اموال روزی به درد او می‌خورد و باید از آنها نگهداری کند. بنابراین با دور ریختن به استرس مبتلا می‌شود، در نهایت برای کنترل استرس و رهایی از رنج از دور ریختن وسایل اجتناب می‌کند.

3- احتکار فضای مفید خانه را اشغال می کند

ناتوانی و عدم دور ریختن وسایل باعث شلوغ شدن، انباشتگی و زیاد شدن وسایل می‌شود. اتاق ها و قسمت های مختلف خانه بسیار شلوغ می‌شود. منزل این افراد به دلیل شلوغی و برهم ریختگی مثل قبل قابل استفاده نیست. مثلا اتاق نشیمن تبدیل به انباری شده‌است. اگر برخی از مکان ها خالی از وسایل است به دلیل حضور اعضای خانواده،نظافتچی ها و مقامات مسئول است.

4- جوانب مختلف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد

احتکار در عملکردهای شغلی، اجتماعی و جنبه های مهم زندگی فرد اختلال ایجاد می‌کند. فرد در زندگی شخصی با نابسامانی و رنج های زیادی روبرو می‌شود.

5- اختلال احتکار ارتباطی با مشکلات جسمانی ندارد

اختلال احتکار را نباید به عارضه های پزشکی مانند آسیب مغزی، بیماری های قلبی-عروقی و سندرم پرادر-ویلی مرتبط کرد.

6- با نشانه های سایر اختلالات توجیه پذیر نیست

سایر بیماری ها و اختلالات درج شده در DSM-5 دلیل بهتری برای بروز این اختلال نیستند. مثلا اختلال احتکار به وسواس و اختلالات وسواسی-جبری، دیلوژنها در اسکیزوفرنی، اختلالات سایکوتیک، کاهش انرژی در اختلال افسردگی، نقص های شناختی در اختلال نوروکوگنیتیو عمده و محدودیت علاقه در طیف اوتیسم مرتبط نمی‌باشد.

7- نشانه های زیر را نباید با اختلال احتکار مرتبط دانست

1. در اثر اختلال عصبی-رشدی به وجود آمده‌باشد.
2. نتیجه آسیب های مغزی باشد.
3. پس از اختلال عصب شناختی مانند آلزایمر شروع شود.

علت اختلال احتکار

علت اختلال احتکار با درصد بالایی به ژنتیک باز می‌گردد. تقریبا 50% افرادی که به این اختلال مبتلا هستند یکی از خویشاوندان نزدیک درگیر به اختلال احتکار دارند. و بر اساس بررسی های انجام شده روی دوقلوها، تقریبا 50% تفاوت های اختلال احتکار به عوامل ژنتیکی مرتبط داده‌شد.

با این وجود هنوز علت دقیق و مشخصی برای بروز اختلال احتکار مشخص نشده است. متخصصان دسته ای از عوامل را علت بروز این اختلال می دانند. آن‌ها عوامل محیطی، ژنتیکی، تجربیات زندگی مثل جنگ و قحطی را در بروز اختلال احتکار دخیل می دانند. در واقع استرس و ترس از نیستی ریشه اختلال انباشت گری است.

شیوع اختلال احتکار

شیوع اختلال احتکار در اروپا و آمریکا حدودا 2 تا 6 درصد مشخص شده‌است. طبق بررسی ها مردان بیشتر از خانم ها مبتلا می‌شوند. اما نمونه های بالینی نشان از این است که خانم ها بیشتر از آقایان به این اختلال مبتلا می‌شود. شیوع احتکار در افراد بزرگسال 55 تا 94 ساله تقریبا سه برابر بیشتر از 34 تا 44 ساله است. معمولا این افراد شروع بیماری خود را بعد از مرگ عزیز یا رویداد تروماتیمک مرتبط می‌دانند. حدود 75 درصد اشخاص مبتلا به اختلال احتکار به اختلالات خلقی یا اضطرابی نیز مبتلا هستند.

انواع اختلال احتکار

اختلال احتکار انواع مختلفی دارد که در ادامه به شایع ترین آنها اشاره کرده ایم.

1. احتکار اطلاعات

یکی از انواع اختلال احتکار، احتکار اطلاعات است. افراد مبتلا به احتکار اطلاعات در هاردها و تلفن موبایل همه پیام ها، فیلم ها و اطلاعات تماس را بایگانی نگه می‌دارند. این افراد اطلاعاتی را نگه می‌دارند که شاید هرگز به دردشان نخورد. و حتی گاهی فراموش می‌کنند که چنان اطلاعاتی را نگهداری کرده اند.

2. احتکار کتاب

دومین نوع اختلال احتکار، احتکار کتاب است. در این اختلال افراد از جمع آوری و احتکار کتاب ها لذت می‌برند و به حدی جمع آوری لذت بخش است که دیگران را آزار می‌دهد. کتاب های این افراد هرگز به دردشان نمی‌خورد و حتی برای نگهداری درست این کتاب ها انگیزه ای ندارند.

3. احتکار حیوانات

سومین نوع اختلال احتکار، احتکار حیوانات است. افراد مبتلا به این احتکار تعداد فراوانی حیوان در خانه خود نگهداری می‌کند. اما توانایی تمیز نگهداشتن و رسیدگی به حیوانات را ندارند. به حیوانات خود بسیار علاقه مند هستند و توانایی رها کردن آنها را نخواهند داشت.

درمان اختلال احتکار

درمان اختلال احتکار با روش های متفاوتی صورت می‌گیرد. اما درمان معمولا در افراد بالای 50 سال که به بینش و شرم رسیده اند انجام می‌شود. افراد با سنین کمتر به دلیل عدم بینش و شرم درمان نمی‌شوند. در ادامه در رابطه با درمان اختلال احتکار توضیح داده‌ایم.

1. روان درمانی

روان درمانی در درمان اختلال احتکار بسیار موثر است. رفتار درمانی شناختی به افراد در رابطه با تغییر تفکر و تصمیم گیری در مورد وسایل کمک می‌کند. درمان اختلال احتکار پروسه طولانی دارد که برای بهبودی کامل باید طی شود. در ادامه روند روان درمانی را توضیح داده‌ایم.

1. مصاحبه بالینی
2. ارزیابی عملکرد شخصی
3. آموزش روان در جهت بهبود بینش و کمک به درک فرد از اختلال
4. هدف مشترک بین فرد مبتلا و روان درمانگر
5. شناخت درمانی برای کمک به شناخت فرد و انعطاف پذیری شناختی
6. حل مساله از طریق آموزش
7. قرار گیری در معرض درمان و آزمایش های رفتاری
8. هدایت فرد در بهبود شلوغی ها، مرتب سازی وسایل و اموال و تمرین مهارت های تصمیم گیری

2. دارو درمانی

هیچ داروی خاصی برای درمان اختلال احتکار وجود ندارد. و مورد تائید قرار نگرفته است. داروهای ضد افسردگی شاید مقدار معینی برای درمان احتکار کمک کند مخصوصا زمانی که فرد به اختلال دیگری مانند وسواس فکری عملی مبتلا باشد. اما به طور کلی دارو درمانی به کمک روان درمانی پاسخدهی بهتری دارد. داروها درمان کوتاه مدتی را بر عهده دارند.

3. رسیدن به بینش

افرادی که به اختلال احتکار مبتلا هستند آگاهی و بینشی در جهت اختلال خود ندارند. در این شرایط افراد به انزوای اجتماعی مبتلا می‌شوند و از بقیه اطرافیان دور می‌شوند. برای درمان باید به دیگران نزدیک شد، از رفتار خود مطلع شد. با برقراری ارتباط با دیگران و گفتگو با احساسات بهتری روبرو خواهید شد. و اضطراب و افسردگی شما کاسته می‌شود. از روانشناس و اطرافیان کمک بگیرید تا به آگاهی و راهنمایی لازم دسترسی پیدا کنید.

کلام آخر

احتکار نوعی بیماری روانی است که فرد به وسایل و اموال خود بسیار وابسته می‌شود و خانه های بسیار شلوغی را دارند. علت احتکار مانند بسیاری از اختلالات مشخص نیست. اما با کمک روانشناسان و مشاورین می‌توانید به درمان بپردازید. مرکز مشاوره آواژه به صورت تلفنی و حضوری در زمینه اختلال احتکار به مراجعان مشاوره می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال احتکار می توانید با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.

منبع: اختلال احتکار | علائم و درمان اختلال احتکار چیست؟